Obecnie cała branża transportowa przechodzi ogromny kryzys, który spowodowany jest wieloma czynnikami, które się na siebie wzajemnie nałożyły: braki kierowców, pandemia, wojna na Ukrainie oraz nowe regulacje Przepisu Mobilności.
Po wielu prośbach kierowanych przez przedstawicieli branży Komisja Europejska przyjęła 23 maja 2022 roku plan awaryjny, który ma na celu wzmocnić działalność transportową na terenie UE w sytuacjach kryzysowych.
Podczas przygotowywania planu, Komisja brała pod uwagę doświadczenia, jakie udało się zebrać podczas trwania pandemii, uwzględniono również wyzwania, z którymi musi zmierzyć się branża od rozpoczęcia ataku rosyjskiego. Niestety są to dwie sytuacje, które bardzo mocno wpłynęły na transport zarówno osób, jak i towarów.
Warto podkreślić, że Komisja zorganizowała także konsultacje publiczne dotyczące tworzenia planu awaryjnego, w których udział brali m.in. członkowie związku pracodawców TLP.
Głównymi założeniami Komisji Europejskiej jest wzmocnienie odporności branży, a także zwiększenie jej zdolności do odpowiadania na wyzwania związane z zapewnieniem ciągłości dostaw w kryzysowych sytuacjach.
W tym celu zaproponowano 10 obszarów, w których zostaną określone wytyczne zarówno dla UE, jak i państw członkowskich, zgodnie z którymi należy reagować na pojawiające się wyzwania lub wprowadzić odpowiednie środki reagowania.
Najważniejsze elementy planu
Komisja w celu wsparcia branży transportowej podczas poważnych kryzysów, wprowadziła zmiany do przepisów m.in. dotyczących TEN-T i ITS.
Do działań wspierających sektor transportowy należeć będą: dalsze wprowadzanie narzędzi, które będą działać na rzecz odbudowy oraz wykorzystywanie pieniędzy z budżetu UE na rzecz rozwoju cyfryzacji i łączności w transporcie.
Dodatkowo w ekstremalnych sytuacjach Komisja oraz wszystkie państwa członkowskie powinny uruchomić pozostałe fundusze, które pozwolą zapewnić branży ulgi finansowe, lub zwolnić ją z zobowiązań płatniczych.
Swobodny przepływ towarów, usług i osób
Wytyczne Komisji zakładają także reaktywację systemu zielonych korytarzy, które mają w kryzysowych sytuacjach pomóc rozwiązać problemy branży transportowej.
Komisja Europejska zachęca wszystkie państwa członkowskie do ograniczenia ilości przeprowadzanych kontroli, a także zminimalizowania wszelkich innych formalności związanych z przewozami. Przykładami takich działań mogą być m.in. niwelowanie ograniczeń związanych z dostępnością dróg na obszarze danego kraju — oczywiście, jeśli będzie to uznane za konieczne.
Kolejne założenie dotyczy zarządzania przepływem uchodźców, który może być prowadzone za pomocą mechanizmów takich jak: plany awaryjne krajów niebędących członkami UE, stworzenie korytarzy bezpiecznego przejazdu oraz włączenie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności (rescEU).
Minimalne możliwości połączeń transportowych
W ramach planu awaryjnego, zachęca się wszystkie kraje będące członkami Unii Europejskiej do utrzymywania zbiorowego transportu publicznego, który będzie polegał na udzielaniu pilnych zamówień na usługi związane ze zbiorowym transportem.
Według informacji podawanych przez Komisję zamierza ona opublikować zalecenia dotyczące prowadzenia zrównoważonej mobilności na obszarze miast w 2022 roku, natomiast obecnie jest ona na etapie prowadzenia analiz, które mają chronić pasażerów przed problemem związanym z płynnością finansową.
Kolejną wytyczną Komisji jest usprawnienie przepływu danych o transporcie m.in. poprzez określenie protokołów, w których zawarta będzie informacja dotycząca najodpowiedniejszego kanału przeznaczonego do komunikacji, a także stworzenie systemów awaryjnych do komunikacji z organami krajowymi.
Bezpieczeństwo cybernetyczne
Jednym z założeń Komisji jest większa współpraca z agencjami transportowymi w Europie, aby wspierać bezpieczeństwo cybernetyczne. Dodatkowo cała branża transportowa została objęta regulacjami prawnymi w ramach dyrektywy dotyczącej odporności podmiotów w krytycznych sytuacjach oraz dyrektywy odnoszącej się do bezpieczeństwa sieci i informacji.
Dodatkowo sektor transportowy powinien przechodzić regularne testy awaryjności, które będą przeprowadzane w ramach zarządzania kryzysowego i będą stanowić część funkcjonujących już ćwiczeń.
Podsumowanie
Niestety, plan stworzony przez Komisję Europejska jest wyłącznie deklaracją, a nie prawnym zapewnieniem.
Oznacza to, że tak istotne rozwiązania, które wpłynęłyby na poprawę sprawności transportu, są wyłącznie wytycznymi, które państwa, mogą wziąć pod uwagę, m.in. zielone korytarze, czy zminimalizowanie kontroli i innych formalności.
Organizacja Transport i Logistyka Polska uważa, że branża transportowa jest niezwykle istotna, aby zapewnić prawidłowy przepływ towarów, usług i osób na obszarze UE, więc jej funkcjonowanie w sytuacjach kryzysowych powinno być wspierane na zasadach określonych prawnie.
